Rotsbeplantingen zijn net als bonsai bossen een aparte verschijning op bonsai tentoonstellingen, en kunnen mits ze goed gemaakt zijn een heel sterke indruk maken. Er wordt dan ook meer getracht om een landschap weer te geven dan bij een solitaire boom. Het zijn vaak ook dramatische afbeeldingen van de ruwe natuur. We kunnen ons allemaal wel van die steile kliffen voorstellen, waar alleen de sterkste bomen kunnen overleven die zich vastgezet hebben aan een rots. En dat is precies de emotie die zo’n rotsbeplanting moet oproepen. Om ons wat meer bij te brengen over hoe we best te werk moeten gaan bij zulke rotsbeplantingen, hebben we Jarek Lenarczyk uitgenodigd voor een lezing over dit onderwerp…
Jarek is al menige jaren liefhebber van bonsai. In 2000 nodigde Salvatore Liporace hem uit om de bonsai-kunst te leren in zijn Studio Botanico. Na die tijd begon Jarek te werken met bonsai in Duitsland, en leerde hij steeds meer over het verzorgen en laten groeien van veel verschillende soorten en variëteiten van bonsai. In 2005 besloot hij om ook de kunst van Bonsai in Japan te bestuderen. Hij werd leerling bij bonsai kwekerij Taisho-en die gerund wordt door Nobuichi Urushibata. Sinds die tijd bezoekt Jarek zijn meester nog op regelmatige basis, en studeert hij elk jaar opnieuw om meer en meer ervaring op te doen. Momenteel werkt hij in Bonsai Zentrum Münsterland in Ascheberg, waar hij de bonsai-collectie helpt onderhouden, en ook vele nieuwe creaties maakt. Als professioneel ontdekt hij nog elke dag nieuwe aspecten van zijn hobby. Zijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar het creëren van rotsbeplantingen, gewoon omdat er zoveel mogelijkheden mee zijn, en hij hier toch wel het meeste plezier aan beleeft…
1 van de grote voordelen van rotsbeplantingen zijn de vrijheden die je hebt om iets te creëren. De stijl van de bomen kan formeel of ook volledig niet-traditioneel zijn. Het kan je inspiratie ook uitdagen omdat er minder grenzen zijn waaraan je je dient te houden. Net als bij de ‘wortel-over-rots’-stijl is de steen of rots een heel belangrijk kenmerk. Een goede steensoort is van groot belang! Kalkhoudend gesteente wordt best vermeden. Een goede rots kan trouwens bijzonder kostbaar zijn. Een ander voordeel is dat we de mogelijkheid hebben om een totaal-compositie te creëren met behulp van een rots, meerdere bomen en zelfs begeleidende accentbeplantingen op de rots. Het vermogen om meerdere boomvariëteiten te gebruiken is ook een groot voordeel, omdat we verschillende seizoenen kunnen laten zien door bladverliezend en niet-bladverliezend materiaal samen te planten. Sommige zullen blad verliezen, terwijl andere door de wintermaanden sterk blijven.
Jarek had voor deze lezing een rots en wat planten meegebracht, om ons stap voor stap te laten zien hoe hij te werk gaat bij het maken van een rotsbeplanting. De planten die je voor rotsbeplantingen gebruikt zijn meestal van mindere kwaliteit dan bij solitaire bonsai, waardoor je van minder kostbare bomen toch nog een prachtig schouwspel kan maken. Deze demonstratie had dan ook zeker niet de bedoeling om een kant-en-klaar resultaat neer te zetten met volledige uitgevormde bomen op de rots, maar eerder om aan te tonen hoe je met relatief eenvoudig startmateriaal een goede aanzet kan maken tot iets heel mooi in de toekomst. Bovenstaande rots was op voorhand al door Jarek bevestigd op een kleine schaal met behulp van een speciale soort lijm. Ook had hij al metalen oogjes op de rots gelijmd om de beplanting goed te kunnen verankeren op de rots…
Hierboven de relatief eenvoudige plantjes die Jarek meegebracht had om eventueel op de rots te bevestigen. Dit soort materiaal kan je trouwens zelf ook op vrij korte termijn opkweken. Belangrijk is wel dat de planten in goede gezondheid zijn vooraleer je begint. Na wat uitleg over de herkomst van de rots, vertelde Jarek ons welk grondmengsel het meest geschikt is voor rotsbeplantingen. Hiervoor gebruikt hij een mengsel van keto-tsuchi, een soort Japanse turf of veengrond. Deze keto-tsuchi werd met een combinatie van fijnere akadama, kyriu, bims en fijngezeefd sphagnum mos samen met de juiste hoeveelheid water gekneed tot een donker kleverig mengsel. Dit grondmengsel zorgt voor goede groei-condities voor de beplanting, en is ook goed bruikbaar voor rotsbeplantingen mits je de juiste hoeveelheid water toevoegt. Hierdoor heeft het een wat ‘klevende’ eigenschap waarmee je de planten goed kan bevestigen op de rots…
De planten die Jarek gebruikt, werden eerst goed voorbereid. Een basis-bedrading werd voorzien, waardoor een lichte vormgeving al mogelijk is. Gewoon het stamverloop bepalen, en bepalende takken alvast de goede richting te geven. De verdere vormgeving doe je best een paar jaar later als de planten goed gevestigd zijn op de rots. Allereerst is het natuurlijk ook belangrijk dat je al een goed idee of ontwerp hebt waar je naar toe wil werken. Weten welke planten je op welke positie gaat bevestigen, en weten dat ze goed combineren met elkaar. Hierna werden de wortels uitgekamd met behulp van een eetstokje, waarna ze voorzichtig op de rots werden bevestigd. Eenmaal hij tevreden was over de positie, werden de wortelpartijen verankerd met behulp van een aluminium spandraad. (Vandaar de metalen ogen die op voorhand al op de rots werden gelijmd, deze zijn ideaal om de planten mee vast te zetten)
Zodra de planten waren verankerd, begon Jarek met het bemossen van het grondmengsel. Dit heeft niet alleen een esthetisch voordeel. Want jazeker, het ziet er gewoon mooier uit met mos. Maar het mos heeft nog een andere functie, namelijk het vochtig houden van het grondmengsel en het beschermen van wortels aan de buitenkant van het grondmengsel…
. 
Langzaam maar zeker werd de het startmateriaal omgetoverd naar een aangename rotsbeplanting. Tijdens het hele proces bleef Jarek ons uitleggen wat hij aan het doen was, en beantwoorde hij ook met veel plezier de vragen van de aanwezigen. Om het geheel te verfraaien werd er ook allerlei accentbeplanting aangebracht op de rots. Dit maakt een rotsbeplanting ook veel interessanter door de seizoenen heen…
Jarek met het eindresultaat van zijn demonstratie. In minder dan 2 uur was deze voorlopige rotsbeplanting klaar. Zoals eerder gezegd is dit slechts een start, en kan de werkelijke vormgeving pas later beginnen zodra de planten zich goed gestabiliseerd hebben op de rots, en opnieuw goed groeien. Want je mag zeker niet vergeten dat het vrij veel vraagt van de planten om ze aan een rots te bevestigen. Het is eigenlijk vergelijkbaar met een verpotting, en dan ga je ook niet direct na de verpotting je boom al onmiddellijk vormgeven. Geef de bomen eerst wat rust, bonsai is nooit snel-snel willen zijn. Alles heeft zijn tijd nodig. De nazorg is ook heel belangrijk! Plaats je rots de eerste weken zeker beschut tegen uitdrogende wind en felle zon, liefst in een serre, en benevel de planten geregeld om een goede luchtvochtigheid te garanderen. Dit maakt de kans op slagen veel groter! Zodra je zeker bent dat alles weer aan de groei is, kan je de rots naar buiten zetten…
Na de demonstratie werden nog enkele rotsbeplantingen besproken die clubleden hadden meegebracht. Verzorging en verdere vormgeving werden besproken. Ook rotsbeplantingen hebben best veel mest nodig om goed te groeien, en dit is niet altijd even eenvoudig daar het water er al snel van kan aflopen. Voor organische bemesting gaf Jarek ons ook wat tips en trucs mee om dit aan de rots te bevestigen. Verpotten is in principe nooit meer van toepassing bij rotsbeplantingen, maar je kan wel af en toe wat van het oude grondmengsel verwijderen en vervangen met nieuw grondmengsel…
Voor creatieve personen kan ik rotsbeplantingen zeker aanraden. Je kan er echt prachtige en mooie dingen van maken. Ze dagen je uit om zoiets natuurlijk mogelijk neer te zetten. 1 groot nadeel kan je ook al direct vertellen; een goede stevige rots weegt al snel vele kilo’s. Niet altijd even evident voor mensen met een zwakkere rug!
Dank aan Jarek om bij onze club te passeren, je zag dadelijk de passie die hij legt in het maken van zijn rotsbeplantingen. Het was dan voor ons ook een zeer aangename avond.
Volgende vergadering gaan we ons Prunus mahaleb project nog eens her-evalueren. Tot dan!
Mvg,
Hans