Na de kusamono workshop met Ritta Cooper van afgelopen zondag, was het op maandagavond de beurt aan Mark Cooper. We hadden hen gevraagd om ons iets bij te brengen over wat er allemaal komt kijken bij het tentoonstellen van bonsai, en hoe we dat het beste doen. Mark & Ritta beschouwen zichzelf zeker geen experts op dit gebied, maar hebben na de vele jaren in de bonsaiwereld toch heel wat ervaring opgebouwd omtrent dit thema. Ze hebben dan ook al vaak deelgenomen aan internationale tentoonstellingen, en daarbij hebben ze zowel op Europese als op Japanse tentoonstellingen al prijzen en awards behaald! Ze reizen ook geregeld af naar Japan om naast koi-kwekerijen (een andere grote passie van hen!) de meest prestigieuze bonsai tentoonstellingen in Japan te bezoeken, en hebben daar steeds hun ogen de kost gegeven, en veel bij geleerd van de mensen die ze daar hebben leren kennen…
Bonsai zijn er om gezien te worden. Het cultiveren van je bonsai is slechts een deel van de schoonheid van het werken met deze planten. Maar als je bonsai wil tonen (tentoonstellen) aan vrienden of aan een publiek, hou dan het volgende in het achterhoofd: Een bonsai die niet goed wordt weergegeven, zal nooit ten volle gewaardeerd kunnen worden.
Je kan bonsai natuurlijk op vele manieren tentoonstellen, en veel hangt ook af voor wie je de bonsai tentoonstelt. Maar het betuigt toch wel van een vorm van respect voor degene waar je de bonsai voor tentoonstelt – of dat nu 1 persoon is of meerdere toeschouwers zijn – dat je de moeite doet om de boom zo mooi mogelijk te presenteren. De Japanners hebben hier al een lange traditie mee over hoe ze dat moeten doen, en als westerlingen hebben we geen verplichtingen om dit over te nemen. Doch zijn het meesters in het tentoonstellen van bonsai, en hebben ze over de jaren heen een aantal regels en richtlijnen gemaakt die het presenteren van een bonsai tot een ware kunst maken. Door gebruik te maken van tokonoma’s (kijknissen), bijpassende tafels, accentplanten, hangschilderijen, enz. kunnen ze de toeschouwer aan het denken zetten, en de schoonheid van hun bonsai nog eens extra versterken. Hier wordt dan aandacht geschonken aan de allerkleinste details!
Bij de klassieke manier van tentoonstellen probeert men ook steeds het seizoen mee te geven, een locatie zoals op een bergklif, of in een open landschap, of zelfs een bepaald gevoel aan de toeschouwer mee te geven. Het subtiele gebruik van items kan hier dan de toeschouwer in de goede richting sturen. Dan is er nog verschil in het opstellen van grote, middelgrote en kleinere bonsai. Het tentoonstellen van shohin bonsai is nog een klasse apart, en vraag zo mogelijk nog meer aandacht van degenen die de opstelling maken. Het is van groot belang dat visueel alles ‘klopt’, en dat de toeschouwer aangetrokken wordt om alles beter te bekijken.
Mark & Ritta’s Japanse witte den op de Taikan-Ten in Japan.
Mark & Ritta bij één van hun vele shohin opstellingen.
Het is verbazend om te horen waar je allemaal rekening mee dient te houden als je wil uitmunten in het tentoonstellen van bonsai. Maar de praktijk van het tentoonstellen van bonsai hoeft echter niet ingewikkeld te zijn. Er zijn een aantal zaken die je zeker moet overwegen, maar deze drie belangrijke punten moeten altijd een beetje uw gids zijn:
1. De bonsai is en blijft het belangrijkste element van het display! De selectie van alle items die je wilt gebruiken in je opstelling moet bedoeld zijn om de primaire focus van de opstelling te benadrukken: de bonsai.
2. De opstelling moet een gevoel van harmonie met de natuur oproepen.
3. Elk item in de opstelling moet er met een reden staan. Niets op de opstelling mag een bijzaak zijn.
Aan de hand van allerlei beeldmateriaal legde Mark ons op zijn ludieke wijze uit waar we allemaal aandacht aan moeten schenken. We kregen tips over hoe we bepaalde items kunnen gebruiken, en waar we dan rekening mee moeten houden. Er komt heel wat bij kijken als je een boom wil tentoonstellen, en als je niet voor verrassingen wil staan bereid je dit ook goed voor! Het poetsen van de schalen, het zuiver maken van het dode hout, het bemossen van het grondoppervlak, de laatste lichte snoei, enz., zijn slechts een deel van wat er dient te gebeuren. De keuze van de meest geschikte tafel bij je boom, welke accentplant je gaat gebruiken, of de andere items die je wil gebruiken voor je opstelling vragen ook de nodige aandacht, en kunnen heel wat tijd vragen om ze te vinden! En dan hou je ook best nog rekening met de ruimte die je ter beschikking krijgt, zowel de breedte, diepte en hoogte van je opstelling kan belangrijk zijn. Zelfs welke kleur achtergrond er gebruikt wordt, kan zijn invloed hebben…
Het was weer een avond om van te smullen, maar helaas ook snel weer voorbij. Ik denk dat we allen wel iets bijgeleerd hebben van deze lezing. En als je jezelf wil verdiepen in deze materie, kregen we het advies om zoveel mogelijk uit te proberen, en je opstellingen te delen met vrienden. Vraag naar hun mening over je opstelling, wat ze er over denken, en luister naar wat er gezegd wordt. Je zal vaak verrast zijn door de commentaren, en wees niet bang om zogenaamde ‘fouten’ te maken. Je kan er enkel maar van bijleren!
De tokonoma opstelling voor deze avond werd gebruikt om enkele accentplanten te tonen die er gemaakt werden op de workshop met Ritta van zondag. Beetje druk en zeker niet ‘correct’ opgesteld, maar het had zeker ook zijn succes, zeker bij onze dames… 😉
Veel plezier bij het tentoonstellen van uw bonsai!
Tot de volgende…