Als laatste vergadering van het jaar hebben we Nicola Crivelli uit Italië laten overkomen, voor een lezing over het tentoonstellen van bonsai in een tokonoma. Via een Powerpoint-presentatie heeft Nicola ons de grondbeginselen van de Japanse manier van opstellen van bonsai in een tokonoma proberen uit te leggen.
Eerst kregen we van Nicola wat uitleg over de geschiedenis van het gebruik van tokonoma’s in Japan, en daarna werden aan de hand van voorbeeldfoto’s getoond hoe men best een opstelling in een tokonoma maakt. Nicola legde ons het verschil tussen het opstellen van bonsai in een tentoonstelling, en in een tokonoma uit.
Na de lezing hadden we nog de mogelijkheid om zelf enkele opstellingen te maken met materiaal dat we meegebracht hadden, die dan achteraf door Nicola besproken werden op punten ter verbetering van de opstelling…
Bij het samenstellen van een tokonoma opstelling heeft veel te maken met de beweging van de elementen die men wilt gebruiken. (de richting van de energie) Men dient de elementen steeds zo te plaatsen dat ze complementair zijn aan elkaar, en dan liefst nog met elk individueel element naar het andere. De beweging van de afzonderlijke elementen moet dus zorgvuldig op elkaar afgestemd zijn. In een opstelling probeert men ook altijd een landschapsgevoel op te roepen. Met andere elementen zoals een suiseki, scroll of accentplant probeert men de plaats en het seizoen uit te beelden in zijn opstelling. Het zal voor iedereen logisch zijn dan bij een loofboom in de winter – zonder zijn blad – geen zomerbloeiend plantje kan gezet. Ook moet men proberen om rekening te houden met de originele vindplaats van de boomsoort als men een bonsai in een opstelling plaatst. Bij een bergden horen dus geen plantjes die niet in de bergen groeien. Een libel zou je dan in principe ook niet mogen gebruiken bij een bergden, daar er geen libellen voorkomen in het hooggebergte. Let ook op bij het gebruik van een scroll als er kanji opstaat, als men niet weet wat er geschreven staat heeft het eigenlijk niet veel nut dat men het gebruikt, zelfs al is het een mooie scroll.
Termen zoals Keido, Shin – Gyou – Sou werden ons bij gebracht, en hun betekenis bij het opstellen van bonsai in een tokonoma. Om het heel juist doen, moet men ook zeer goed nadenken over hoe men het aanpakt, en welke elementen men gebruikt. Dikwijls is het gezegde ‘minder is meer’ waar. De lege ruimte kan men in zijn voordeel gebruiken, en hoe minder afleiding van de essentie van de opstellingen, hoe krachtiger ze zal zijn voor de toeschouwer. Natuurlijk baart oefening kunst. Hoe meer je probeert, en de opstellingen bespreekt met andere liefhebbers, hoe meer je bijleert.
Tot de volgende!