Vergadering 3 november 2014 – Lezing door Mario Komsta

Presentatie van bonsai op een tentoonstelling – of zelfs in een tokonoma of kijknis – blijft één van de meest interessante onderwerpen om over te praten tussen bonsai liefhebbers. Je kan er natuurlijk veel van je eigen fantasie in steken, maar als je jouw bonsai wil tentoonstellen op de klassieke Japanse manier, en dan ook nog eens op een correcte manier, dan komt daar toch wel meer bij kijken dan je zou denken. Om over dit specifiek thema wat meer te weten te komen, hebben we Mario Komsta gevraagd om ons hier wat meer duidelijkheid in te brengen. Iedereen weet wel dat Mario als geen ander de meest verbluffende bonsai creaties kan produceren, kijk maar eens naar zijn portfolio. Maar hij heeft met al zijn ervaring ook wel heel wat inzicht verworven in hoe je jouw bomen best kan brengen naar de toeschouwer…

Aan de hand van een reeks foto’s van eigen werk van Mario, leerde hij ons waar we moeten op letten als we onze bomen op een correcte manier willen presenteren. Mario verdeelt het presenteren van bonsai eigenlijk in drie simpele categorieën: Shohin bonsai of bomen tot +/- 20 cm hoogte, wat hij persoonlijk als het moeilijkst omschrijft. Daarna heb je de categorie Chuhin bonsai of midsize bonsai, oftewel bomen van 20 tot 45 cm. Ook nogal moeilijk om te brengen, maar toch al iets eenvoudiger dan shohin bonsai. En dan heb je de laatste categorie, namelijk Dai bonsai, oftewel de grotere bonsai, wat Mario als het ‘makkelijkste’ om te presenteren omschrijft. In deze laatste categorie moet je eigenlijk enkel de boom presenteren op een passende tafel, met een daarbij horende accentplant die het tijdstip of het seizoen bepaalt. Hier dien je dan uiteraard wel een beetje met de grootte rekening te houden, het is niet aangeraden om een boom van 90 cm te presenteren met een minuscuul accent van nog 5 cm hoog. Het moet altijd wel wat in verhouding zijn. En bij de keuze van de tafel voor de boom die je wil presenteren, moet je ook rekening houden met de boom zelf. Want voor elk type boom bestaat wel een geschikte tafel. Een krachtige en mannelijk boom verdient een gelijkaardige tafel, net als een elegante en vrouwelijke boom ook een tafel verdient die daar bij past. De kunst is natuurlijk de best passende tafel te vinden…

Mario vertelde ons om ook steeds zoveel mogelijk kleuren te mengen, en herhaling in een opstelling te voorkomen. Vermijd dus twee dezelfde kleuren in je opstelling. (Bijvoorbeeld geen groene accentplant bij een groene conifeer) Door een accentplant te gebruiken, is het ook de bedoeling dat je daar een tijdstip of seizoen mee uitbeeld. In de winter is het presenteren van een verdorde grassoort daarom geen foute keuze. Ook kunnen er veel details in de accentplanten verwerkt worden, zo kan je door gerichte snoei een accentplant wat ‘richting’ geven, d.w.z. dat je de accentplant zo kan plaatsen dat hij naar de gepresenteerde bonsai toegroeit. Een ander punt dat Mario benadrukte was dat in Japan de bergen altijd een heel belangrijke rol spelen in een opstelling. Een shohin rek of tafel vervangt in feite de plaats op de berg waar de boom van nature zou voorkomen. Om deze reden worden bij shohin opstellingen altijd sterke coniferen gebruikt op de bovenste plaats, omdat die van nature hoger in de bergen groeien als loofbomen.

Verder wist Mario ons nog te vertellen dat je heel veel kunt leren over het opstellen van bonsai, door goede Japanse bonsai boeken zoals de Kokufu Ten boeken uitgebreid te bestuderen. Zo zal je zien dat beschilderde schalen ook een richting hebben waarin ze moeten gepresenteerd worden. Dit wordt dan benadrukt door de negatieve ruimte op de beschildering van de schaal. Het is dan ook heel belangrijk dat je hier rekening mee houdt bij je schaalkeuze. Let op de kleurencombinatie van het loof en de schaal, zodat dit goed bij elkaar past op het moment dat je de boom wil tentoonstellen. Het is ook aangeraden om bij waardevolle bomen degelijke kwaliteitsschalen te gebruiken als je deze tentoonstelt. Een oude boom verdient een mooie antieke schaal, en geen goedkoop alternatief. Je gaat immers toch ook niet op je sandalen naar een trouwfeest als je voor de rest een maatpak aan hebt. Ook andere attributen zoals een scroll hebben altijd een richting die je dient te respecteren in je opstelling. In een goede opstelling zit ook steeds een soort elegantie, een gevoel dat de ‘flow’ tussen de elementen klopt…

Onze tokonoma opstelling van de maand werd dit keer verzorgd door clublid An Simons. Zij had haar Acer palmatum meegebracht die echt mooie herfstkleuren vertoonde. En onze clubleden hadden ook de mogelijkheid om weer wat accentschalen aan te kopen, die door Jos Vandeborne in een creatieve bui waren gemaakt.

Volgende vergadering – onze laatste van dit werkjaar – gaat Jean-Paul Polmans verder werken aan de rotsbeplanting die begin dit jaar was voorbereid. De Juniperus is ondertussen stevig verankerd met de rots, en heeft dit jaar goed gegroeid. De boom/rotsbeplanting is dus klaar om afgewerkt te worden door een eerste vormgeving. Belooft weer een leuke avond te worden dus…

Tot de volgende keer!